woensdag 24 juni 2015

De Onderwerping van Michel Houellebecq



Michel Houellebecq, Onderworpen (Soumission), Amsterdam/Antwerpen, Arbeiderspers, 2015, 234 blz. € 19.95

De (over)bekende Franse romanschrijver, grillig, links-politiek, bekend van nogal expliciete sexuele passages in zijn werken, heeft een heel nieuw werk geschreven. Dit is een gedachten-experiment over het jaar 2022. Er zijn opnieuw Franse presidents-verkiezingen. Na een tweede periode Hollande (vanaf 2017), heeft nu in de eerste ronde Marine le Pen de meeste stemmen (meer dan 30%). Tweede is een Moslimbroeder die ongeveer 23% haalt. De socialisten (Hollande) en gaullisten (Sarkozy) doen in de tweede ronde dus niet mee, maar besluiten uit haat tegen Marine le Pen de moslimbroeder maar te steunen. Dat is Mohammed Ben Abbes, die droomt van een vernieuwd Europees élan: om echt het grote voorbeeld, het oud-Romeinse rijk van Augustus te vernieuwen moet Tunesië, Egypte, Turkije’s Westkust, Algerije, Syrië er ook nog bijkomen. Ben Abbes wordt dus president gekozen, zij het niet zonder tumult, aanslagen en bezettingen. De eerste verandering voor de hoofdpersoon van dit boek, een professor in 19e eeuwse Franse literatuur aan de Sorbonne, is dat die universiteit een islamitische wordt, waarbij de docenten wel geacht worden ook moslim te worden.
De ik-figuur is een specialist in Joris-Karl Huysmans, een romanschrijver en atheïst die stevig gelovig katholiek werd rond 1900 en een belangrijke rol speelde in de bekering van Louis Massignon, de grote Franse islamkenner en ‘uitvinder’ van de gezamenlijke Abrahamitische wortels van Joden, Christendom en Islam. Hij wil aanvankelijk niets met dat ‘islamitische Sorbonne’ te maken hebben, maar dan komt er een gesprek met de nieuwe rector van dit ‘islamitische Sorbonne’. Dat is een tot de islam bekeerde Belg, die een uitvoerig gesprek heeft met onze ik-figuur. Over dit gesprek schreef Arnold Grunberg in de Volkskrant: ‘Het beste gedeelte van de roman, een dostojevskiaanse dialoog …  over een nieuwe God’, nadat het atheïsme en het humanisme als ‘oppervlakkig, hoogmoedig en arrogant’ zijn afgeserveerd. Tegenover de uitspraak van Voltaire dat God best wel nuttig is om de grote massa in toom te houden en ‘als Hij niet bestond zeker zou moeten worden uitgevonden’ komt dan de uitspraak van Bakoenin, dat ‘God als Hij wel bestond, moest worden afgeschaft.’  Maar de wezenlijke gedachtengang gaat toch stevig in de richting van een ingewikkelde biologische evolutie, zo complex, dat er wel een ontwerp achter moet zitten. Intelligent design dus, of eigenlijk een besef van geschapenheid, zoals ook beschreven als ‘besef van geschapenheid’ in dat mooie en prijswinnende boek van Wil van den Bercken, Geloven tegen beter weten in (Balans, 2014:48-52). Vergeleken met het laatste boek van de onlangs overleden Arabist Hans Jansen, Eindstrijd. De finale clash tussen het liberale Westen en een traditionele islam (2009) is dit boek van Houellebecq een nieuwe stap in het debat over de betekenis van Islam in de spirituele ontwikkeling van de hele wereld, ook van het zo vaak christelijk genoemde westen.

Geen opmerkingen: